15 ақпан белгілі ғалым, қазақтан шыққан тұңғыш тарих ғылымдарының докторы, «ХІХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстан» еңбегінің авторы, профессор Ермұхан Бекмаханұлының туған күні. Бүгін ғалымның туғанына 106 жыл толды. 

Осы ретте Qaztest.kz сайтында ғалымның есімі мен тарихи мұрасын жас ұрпаққа насихаттау мақсатында 2019 жылы алғаш рет Ермұхан Бекмаханұлы атындағы жас тарихшылар олимпиадасы өткізілді. Олимпиадаға республикамыздың барлық өңірлерінен оқушылар қатынасып, тарих пәнінен өз білімдерін тексеріп, үздік жас тарихшылар анықталды. 

Олимпиада аяқталғаннан кейін Qaztest.kz ұжымы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті тарих факультетіндегі ғалымның атындағы оқу залына интерактивті тақта сыйға тартты. 

2020 жылы Е.Бекмаханұлының 105 жылдық мерейтойына орай өткізілген олимпиадада үздік оқушылар ғалым атындағы «Жас тарихшы» төсбелгісімен марапатталса, ал республикамыздың үздік ұстаздары Е.Бекмаханұлы атындағы арнайы медальдің иегері атанды.

Олимпиада биылғы жылы да өз жалғасын тауып, өз ауқымын кеңейте түсті. 5 ақпаннан бастау алған олимпиада 5 наурызға дейін Qaztest.kz сайтында өтеді. Дәстүрлі түрде ұйымдастырылып отырған Ермұхан Бекмаханұлы атындағы ІІІ Республикалық қашықтық олимпиадасының ерекшелігі республика бойынша ең жоғары ұпай алған 10 үздік тарихшы ұстаздар «Ноқталанған тарихшы. Ермұхан Бекмахановтың шерлі тарихы: деректі ғұмырнама» кітабымен марапатталады. Ал, ең жоғары ұпай алған 70 оқушыға Е.Бекмаханұлы атындағы «Жас тарихшы» төсбелгісі тағайындалады.

Олимпиадаға Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің Қазақстан тарихы кафедрасының доценті, тарих ғылымдарының кандидаты, ғалым Гүлнәр Бестібайқызы Қозғамбаева: «Аталған олимпиаданың өскелең жас ұрпақтың ұлттық тарихымызға деген қызығушылығын оятып, мәдени құндылықтарын бойларына сіңіруде атқаратын рөлі зор», – деп жоғары бағасын берді. 

Qaztest.kz сайты оқушылар мен мұғалімдерге олимпиада ұйымдастыру барысында тек тест өткізуді мақсат етпей, отандық ғылымның дамуына үлес қосқан тұлғаларымыздың есімін насихаттауды мақсат тұтады. 

ҒАЛЫМНЫҢ ХАТЫ ӨЛМЕЙДІ...

Ермұхан Бекмаханұлы 1915 жылы Павлодар облысының Баянауыл ауданында дүниеге келген. Баянауылдағы мектепті бітірген соң 1932 жылы Воронеж педагогика институтының тарих факультетіне оқуға түсіп, оны 1937 жылы аяқтайды. Ол 1937-1939 жылдары Алматыдағы педагогикалық ғылыми зерттеу институтында ғылыми қызметкер, директордың орынбасары қызметтерін атқарды.

1941-1944 жылдары Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің лекторы болды.

1946-1947 жылдары Қазақ КСР Ғылым академиясының Тарих, археология және этнография институты директорының ғылыми жұмыстар жөніндегі орынбасары, 1947 жылдан өмірінің соңына дейін С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінде кафедра меңгерушісі болып қызмет істеді.

Ұлы Отан соғысы басталған кезде Мәскеуден Алматыға келген А.М.Панкратова бастаған көрнекті совет тарихшыларымен бірлесе жұмыс істеп, 1943 жылы шыққан Қазақ ССР тарихының бір томдық басылымы авторларының бірі болды. 1946 жылы Е.Бекмаханұлы Мәскеу қаласында КСРО Ғылым академиясы Тарих институтының ғылыми кеңесінде докторлық диссертация қорғады. 1947 жылы өзінің докторлық диссертациясы негізінде «ХІХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстан» атты монографиялық еңбегін жариялады. Осы еңбегінен кейін сол кездегі кеңестік интеллигенциясына қарсы жасалған сталиндік репрессия құрбанының бірі болып, қуғын-сүргінге ұшырады. Тарихшы еңбегін бағалауда буржуазияшыл-ұлтшыл, феодалдық қоғамды дәріптеуші деген саяси айып тағылды. Халық қаһарманы, академик Шапық Шөкин ғалымға «Ұлтымыздың аса көрнекті тарихшысы Ермұхан Бекмаханов уақыт бедеріне бағынбаған, шыншыл ғалым болатын» деп баға берген болатын.